Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Ama hukukun öngördüğü düzen, çalışarak gerçekleşen bir düzen değildir. Ahbaplık, cemiyet içinde insanoğluın bihakkın ne davrandıklarını değil, ne davranmaları gerektiğini gösterir. Ahbaplık, namına uyulmak ve uygulanmak yürekin vardır. Adalet kıymeti dolayısıyla, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene vurmak, içtimai dirimın gerçekleşmesini peylemek icap. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren kişinin huzursına akseptans edilmesi ve uyulması gereken, kesinlikle haklı kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabil, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle cemiyet içinde insanoğluın biçimci ve davranışlarının ahbaplık kurallarına uymaması, her ahit mümkündür. “İşte ahbaplık, kişi davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir düzenek, bir bütündür.” İnsan-kişi, kişi-natür ilişkilerinin insanlığın ortak çıkarı ve huzuru yürekin evrensel ilkelerle güvence altına alınmasıdır. Ahbaplık, adamlık seviyesi yürekin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birgeniş rey ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, klas çıkarları, cemiyet sözleşmesi, natür ve insanoğlu olarak tamlayan konseptlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini yahut fertlerin ve toplumun ortak iyiliğini peylemek için konulan ve hep gücüyle desteklenen kaide, tanrı ve seçimın bütünüdür. Elan münteşir bir tanılamamıyla ahbaplık, adalete yönelmiş içtimai yaşamma düzenidir. Ahbaplık Söz Manaı Ahbaplık kelimesi Arabi “tanrı” kökünden hasılat ve tanrı kelimesinin çoğkebir olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Fellahçda “tanrı” kelimesinin çoğkebir “ah’kak”tır. Türk Gönül Kurumu’na göre ahbaplık kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım ancakü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” mazmunı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk mazmunında da kullanılır. Uran Manaı Ahbaplık dönemden döneme değişmiş olduğu yürekin hala doyurucu bir tanılamam konstrüksiyonlamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok akseptans edilen tanılamamı ise: “Sınırlı bir zamanda belirli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması mevki zoruna (müeyyide) ilişkilanmış kurallar bütünüdür.” Bilimsel bir disiplin olarak ahbaplık, kendi içinde omurga olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun eşhas arası ilişkileri husus düz kısmına Özel Ahbaplık, eşhas ile mevki yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Halk Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Uygar Ahbaplık, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ivaz Kanunuesasi Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku hep hukukunun kellelıca madun dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku sair toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik mevki aracılığıyla güvenceye alınmış ve cebri yapmış oldurımlara sahip olmasıdır. Ahbaplık kuralları kişi davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun valör yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde nüsha nitelikteki tekmil durumlarda uygulanması sağlamlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık düzında yapmış oldurım hep gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek yürekin kullanılır. Ahbaplık düzenini sağlamlamayı ve korumayı ammaçlayan yapmış oldurımlar gene ahbaplık düzeninin öngördüğü şekilde adına getirilir. Maddi ve içsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yapmış oldurımlar bu durumları dikilmek yürekin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, mahpus ve tıngır cezaları; kanunuesasi hukukunda siyasetten men, fırka metres; algı hukukunda algı ve kaçıntıçılık cezaları kabil bambaşka ahbaplık dallarında bambaşka yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile dayalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; zihini bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazenlar felsefik değil ortaya konduğu dönemin sorunlarını çözmek yahut politik konseptleri ahbaplık biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali doğruluk olan ahbaplık, genel olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş içtimai bir yaşamma düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu adına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, tatbikî yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun içtimai dirimı düzenleyip insanoğluın pasış ve güvenlik içinde bir arada yaşamalarını sağlamlamaktır. 2. Uygulama Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Muhaliflanması) Hukukun tatbikî amacını, içtimai gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile cemiyet içinde yaşayan insanoğluın, birbirleri ile kurmak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanoğlunun konstrüksiyonsından kaynaklanan ihtiyaçlarını huzurlamaya çalışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile tevellüt, teehhül, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir ahbaplık düzeni dirimın omurga gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanoğlunun doğal konstrüksiyonsına ve bundan gelecek mevrut ihtiyaçlarına munis başlamak zorundadır. Ahbaplık önemli ölçüde, hesaplı gerçeklere de sadıkdır; hesaplı gereksemelara uymalı ve onları huzurlamalıdır. 3. Adalet Ahbaplık bu fonksiyonu ile belirli bir organizasyon altına aldığı sosyal gereksinimlerı, özü salt bir muadele düşüncesi olan doğruluk ölçüsüne vurarak doğru kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısa tanılamamıyla doğruluk, “bir muadele düşüncesi”dir. “Adalet, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) başlamak üzere iki bambaşka anlamda kullanılır. Adalet esasen ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet mazmunında şahsi bir özelliği deyimler. Zat her ahit haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni hasretmek uğrunda sabah akşam ve değmeselemez bir çaba gösterir. İşte bu biçimci ve çabayı gösteren doğruluk, özne (süje) ile dayalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) doğruluk olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir doğruluk kavramı vardır. Nesnel doğruluk, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği temas biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte ahbaplık düzında hukuki valör olarak kelam konusu olan doğruluk de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü ahbaplık, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve alacaklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Cemiyet yürekindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini yürekermiş kurallar tekmilü olarak ahbaplık, bu değerlendirmelerde doğruluk ölçüsünü kullandığı ve içmek durumunda bulunduğuna göre, adaletin böylelikle, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında doğruluk acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Bulunan ahbaplık ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü doğruluk kavramı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün ahbaplık sistemine ve sistemlerine hâkim kâin, nesnel ve salt bir valör niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir cemiyet düzenini yürekerir. Hukukun varlık nedeni de adalettir; lazım bulunan düzeni korumak, gerekse onu değmeseletirmeyi meşrulaştırmak yürekin her ahit adalete kellevurulur. Nesnel ve yasa üstü doğruluk hukukta huzurmıza yerleşmiş ahbaplık düzenlerinin asli örneği, olması gereken ahbaplık mazmunında ahbaplık idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile doğruluk, bulunan ahbaplık düzenlerinin namına munis olup olmadığı açısından bir valör ve istimara ölçüsü olur. Gine bu özelliği ile doğruluk, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun akdetmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile olumlu ve zararlı huzurlıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon istikrar içinde olduklarında, adil bir ahbaplık düzeninin gerçekleşmesi sağlamlanır. Uygun olarak bütün ahbaplık normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak ahbaplık, hem adaleti gerçekleştirecek, hem içtimai yaşamma uyacak, hem de bu içtimai dirimın pasış içinde sürebilmesi yürekin bir düzen görünümünü sağlamlamaya çalışacaktır.